Sıra dışılar, tepkileri nasıl aşar?

obstaclesBetül isimli liseli bir okurum Sıra Dışı Yaşam Becerileri isimli kitabımı okumuş ve bana toplumsal yaşamınızda sıra dışı olmak zor mu, çevrenizdekilerin size bakışı nasıl diye bir e-posta atarak sormuş. Sıra dışı olmanın tarifi, toplum içinde sıra dışı olmanın zor ya da kolay olmasında belirleyici rol oynuyor.İnsanlar alışkanlıklarına çok bağlılar. Alışkanlıklar her şeyin bir düzen içinde kendini tekrar etmesi, insana hem güvenli hem de konforlu geliyor. Sıra dışı bir eylem, farklı düşünen bir insan, farklı bir yaklaşım sıradan yaşamın konforuna alışmış birisi için bir anlamda tehdit gibi geliyor.

Bu arada sıra dışı olmak deyince, saçı turuncu ya da maviye boyatmak da sıra dışıdır, solak olmak da, pazar gününü bir kültür turuna ya da seminere katılmak için ayırmak da sıra dışıdır. Türkiye sembolik bir toplum, dış görünüşle çok ilgili, onun için saçı turuncuya da maviye boyatmak başta aileden çok tepkiye yol açabilir. Açıkçası işlevsel olmadıkça dış görünüşte uyumsuzluğu sıra dışı bulmuyorum. Örneğin kafayı kazıtmak, banyo sonrası kurulama ve saç taramadan zaman kazandırıcı (özellikle sabah akşam duş alanlar için), ama saçları turuncuya boyatmanın bir lise öğrencisi için en azından benim bildiğim bir işlevi yok. Sanatçılar, reklamcılar yaptıkları işte farklılaşmaya ve markalaşmaya çalışıyorlar, bu tür insanların dış görünüşte farklılık arayışı işlevsel kabul edilebilir. Temelde sıra dışı bir şey yapacaksanız, yapılacak olan şeyin yararlı bir şey olması iyidir. Örneğin, sabah kahvaltılarını kuruyemişle yapan biri, “Protein ihtiyacımı karşılıyorum ve kilomu kontrol ediyorum.” diyebilir. “Her pazar bir çocuk esirgeme kurumuna ya da huzurevine gidiyorum, çocukların ve yaşlıların gönüllerini alıyorum.” diyen biri de sıra dışı bir şey yapıyordur, muhtemelen pazar günü piknik yapanlardan da daha fazla duygusal tatmin yaşıyordur. İşlevsel sıra dışı tercihler, toplum tarafından biraz daha kolay kabul edilebilir.

Sözü uzatmadan esas konuya gireyim. Sıra dışı tercihleriniz ve seçimleriniz varsa ailenize ve çevrenize kabul ettirmek istiyorsanız, genel olarak uyumlu, kibar, beyefendi ve hanımefendi olacaksınız. Akademik olarak başarılı bir lise öğrencisi, odasını tertemiz tutan bir genç diyelim ki, sıra dışı bir seçim yapıp vejetaryen olmaya karar verirse klasik Türk toplumunda yine tepki görür, ama okul başarısı ve sosyal uyumu, çevresindekilerin ona karşı bu konudaki hoşgörüsünü artırır. Aykırı düşüncelerinizin kolayca kabul görmesi, başka konularda aileniz ve çevrenizle uyumlu ve nazik olmanıza bağlıdır.

Sıra dışı fikirlerinizin kabul görmesi için kendinizi ispat etmeniz gerekir. 22 yaşındaydım, bir elektrikli araba projesi önerdim. Önerdiğim arabanın iki dinamosu olacaktı. Bir dinamodan alınan enerjiyle araba giderken, elde edilen hareketle önceden boşalmış olan diğer dinamo dolacaktı. Çevremde Türkiye’nin en iyi elektronik mühendisleri vardı, benim bu projeme güldüler. Mühendis olmadığım için detaylandıracak projem  yoktu. Çok sonra Japonlar hibrit arabalarında benim anlattığım mantıkta bir sistem kullanmaya başladılar. 23 yaşındaydım T.C. Merkez Bankası başkanına “Türki Cumhuriyetlerle ticaretimizde dolar yerine TL kullansak TL değerlenir ve bu ülkeler bizimle ticaret yapmak zorunda kalır dedim. “ dedim,  “Öyle şey olmaz” dedi kestirip attı. Şimdi kitaplar yazmış, marka okullara gitmiş, üniversitede hoca olmuş biri olarak sıra dışı bir şey söyleyince biraz olsun” dinliyorlar. Dolayısıyla sıra dışı bir insanın çevresinden olumsuz tepki görmemesi, kişinin elde ettiği başarılarla ilgilidir.

Share Button

Bir cevap yazın