Nobel Ödüllerinin bir ülkenin gelişmişlik düzeyini ne kadar yansıttığına işaret etmek istiyorum. Türkiye oldukça mütevazi şekilde biri edebiyat, diğeri de kimya alanında iki Nobel ödülü aldı şu ana kadar. Harvard Üniversitesinden araştırmacıların kazandığı Nobel ödül sayası 157. New York’taki Columbia Üniversitesi bugüne kadar 101 Nobel Ödülü’nü alan akademisyene ev sahipliği yapmış. İngiliz Cambridge Üniversitesi araştırmacıları 91 Nobel ödülü almışlar. Chicago Üniversitesi araştırmacıları aynı şekilde 91 ödül almış. MIT araştırmacıları 85 ödül. Berkley, Oxford, Stanford ve Yale Üniversitelerinin her biri, 50’den fazla Nobel ödülü almış. En çok Nobel Ödülü alan onuncu üniversite Paris Üniversitesi. İkinci onun içinde Göttingen, Heidelberg, Humboldt, Ludwig Maximillans Münih Üniversitesi gibi Avrupa üniversiteleri var. Bu üniversitelerin de her biri 35’den fazla Nobel ödülü almış.
Şimdi bu sayıları okuyunca topu temeli 2 Türk’ün Nobel ödülü almış olması çok mütevazi bir başarı olarak görünüyor.
Ülkelerin ekonomik gelişmesiyle, bilimsel alandaki başarıları arasında bir ilişki var gibi görünüyor. Nobel Ödülü alan ilk 20 üniversitenin arasında Amerikalıların 12 üniversitesi, Almanların 4 üniversitesi, İngilizlerin 3 üniversitesi, Fransızların 1 üniversitesi var. Bu kısa liste, bu ülkelerin dünya ekonomisinde ve siyasetinde neden bu kadar fazla sözü olduğunu da açıklıyor. Nobel alan İngiliz ve Amerikan üniversite sayısını toplarsak on beş üniversitenin en çok Nobel alan üniversite olduğunu görürüz. Böyle olunca da otomatik olarak bilim dili İngilizce olmuş oluyor. Almanların Avrupa’da söz sahibi olması da, Avrupa’da en çok Nobel alan ülke olmuş olmasıyla ilgili diye düşünebilir. Nobel Ödülleri edebiyat ve barış gibi, bilim sayılmayacak kategorilerde de verildiği için sadece üniversitelere göre alınan Nobel Ödülleri, bir ülkenin fizik, kimya ve ekonomi gibi alanlarda elde ettiği ilerlemeleri gösteriyor. Aziz Sancar’ın aldığı ödül, tabi bir Amerikan Üniversitesi’nde yaptığı araştırmalar dolayısıyla olduğu için bu ödülü Türkiye almış saymak ne kadar doğru tartışmalıdır. Ama yine de Türkiye’de yetişmiş olması da Aziz Sancar’ın ödülünü Türkiye’ye mal etmek için yeterli sayılabilir.
Daha önce belirttiğim gibi ülkelerin gelişmişlik düzeyi ile Nobel ödülü sayısı arasında bir ilişki var diyebiliriz. Örneğin tek başına Kanada’nın kazandığı Nobel Ödülü sayısı 24. Bu ödül sayısı bile, Kanada üniversitelerinin araştırma kabiliyetinin ve ekonomik güçlerinin bir göstergesidir.
Üniversiteler her yıl çeşitli değerlendirme kuruluşları tarafında sıralamaya tabi tutulmaktadır. Amerikalılar ve İngilizler pazarlama konusunda çok başarılı oldukları için Avrupa Üniversitelerini unutturuyorlar. Göttingen Üniversitesi, Heidelberg Üniversitesi, Humboldt Üniversitesi, Ludwig Maximillian Münih Üniversitesi Avrupa’nın en çok Nobel ödülü alan üniversiteleri olarak en iyi öğrencilerin Avrupa’da okumak için tercih etmesi gereken okullar arasında.
Umarım Türkiye’de de vizyonumuzu, çalışmalarımızı düzelterek bizim üniversitelerimizdeki araştırmacıların da 30’dan fazla Nobel ödülü kazandığı günleri görürüz.
Not: Nobel Ödüllerine ilişkin veriler Wikipedia’dan alınmıştır.
