İnsanlar fikirlerini neden değiştiremiyor?

Paris deyince akla Fransa gelir, Odesa deyince akla Ukrayna gelir, Londra deyince akla İngiltere gelir. Teksas, Amerika’da Paris ve Odesa şehirleri vardır; Kanada’da ise Toronto yakınlarında Londra şehri vardır. Amerika’nın ünlü Harvard Üniversitesi Cambridge’dedir, İngiltere’nin ünlü Cambridge Üniversitesi de İngiltere Cambridge’dedir.  Aynı isimde şehirler bile bu dünyada aynı anda var olabilirken neden farklı doğru adayları, kafamızda aynı anda var olamaz düşündürücüdür.

Yıllardır yaptığım danışmanlık görüşmelerinde en çok neyle karşılaştım?  En çok olayları sadece kendi penceresinden gören ve kendi düşüncesinin tek doğru düşünce olduğuna inanan kişilerle karşılaştım.

İnanılmaz bir tecrübe olduğunu söylemeliyim. Binlerce insan… Hepsi kendi doğrusunun tek doğru olduğunu düşünüyor. Bu insanların bir kısmı, eğer çevresindekiler ya da amirleri kendisi gibi düşünmüyorsa tamamen içlerine kapanıp hayata küsüyorlar. Tüm motivasyonları buhar olup uçuyor.

Bu durumu analiz etmeye çalışıyorum. Neden böyle, neden bazı insanlar kendi doğrularına inandıkları için içlerine kapanıyor ve motivasyonlarını kaybediyorlar ve neden fikirlerini değiştiremiyorlar?

Birincisi insanı,  tek doğrunun kendi doğrusu olduğu inancı, başka doğruların ya da koşullu doğruların olabilme ihtimalinin önüne geçiyor ve kişiyi iletişime kapatıyor. Sadece yanılabilme ihtimalini barındıranların kulakları ve gönülleri açık olur.

İkinci olarak duygulara sahip olmak belirli koşullarda iyidir. Duygularımız olduğu için sevinebiliriz, korkabiliriz veya gerilebiliriz. Duygusuz olmak ve duyguları yaşamamak, başkalarının duygularını anlamamıza engel olabilir. Bu anlamda tamamen rasyonel olanlar, farklı fikirleri duygusal olarak ifade edenleri anlamakta güçlük çekerler.

Üçüncü olarak kendi doğrularına duygusal bir şekilde bağlananlar da, bu doğrunun dışında hiçbir doğruyu algılayamazlar. O kadar ki, farklı bir doğru hakkında konuşmak bile o insanları kilitler. Kalp atışları hızlanır, benizleri atar. Bu insanların ortak özellikleri, onların fikirlerinin dışındaki her türlü fikrin kendilerinin var oluşunu tehdit eder olarak algılamalarıdır.

Dördüncü olarak fikirleri kendi benlikleriyle özdeşleştirenler, fikirlerini değiştiremezler. Çünkü fikirlerini değiştirmek demek, kendilerini değiştirmek anlamına gelir. Kendini değiştirmek, birçokları için büyük bir değişim anlamına gelir. Halbuki fikirlerle benlikleri arasına mesafe koyanlar, fikirleri kolayca tartışabilir ve farklı bir doğruyu kolayca değerlendirebilir.

Yanılabilme ihtimali ve bu ihtimali sevmek, insanı hayatın öğrencisi olarak tutar. Yanılmayacağını düşünenler ve tek doğrusuna sarılanlar, yeni bir şey öğrenemedikleri gibi, çevresindekilerle de geçinemezler. Onun için “bilmemek” ya da kendine yanılma payı bırakmak, sadece insani değildir, insanı aynı zamanda akıllı yapar.